8. Thuisdaklozen, Legerdonaties en hippies

Er zijn schrikbarend veel dak- en thuisloosachtigen in deze omgeving. Allemaal mannen, ruwweg tweederde Afro-Amerikanen en eenderde blank. Uitsluitend deze twee groepen heb ik als zwervers op straat gezien, dus geen Hispanics, laat staan Indiers of Chinezen. Bijgaand een foto van een zwerver, niet herkenbaar, maar dat zal de beste man vast niets kunnen schelen. Dit type mannen lijkt verloren, verloren in zichzelf en verloren voor de wereld. Werk, huis, relatie, drie peilers waar de meesten van ons levenskeuzes in maken, en vervolgens inkomen, zingeving, een plek en liefde aan ontlenen, en een toekomst mee tegemoetgaan. Deze mannen hebben dat allemaal niet. Waarom niet? Waar is het misgegaan? Hoe komen zij zover? Is deze maatschappij zoveel harder dan de onze? Zijn de verschillen groter? Of is het simpelweg de combinatie van een gunstig (weer-technisch gezien) zwerversklimaat, dat een 'aanzuigende werking' zou kunnen hebben, in combinatie met de door de crisis toegenomen Amerikaanse werkloosheid? Ik weet het niet. Wel weet ik dat het mij schokt. De ergste was een zwaar verwaarloosde en zo te zien ernstig zieke man van een jaar of veertig, bij een metrostation; de kans lijkt me klein dat hij de komende zomer nog haalt. Schiet de overheid tekort? Kan de overheid wel iets? Zijn de 'gewone' mensen allemaal onverschillig? Dat laatste valt best wel mee, in elk geval.

Er zijn veel particuliere hulpinitiatieven, waar langs alle mogelijke wegen donaties voor worden gevraagd. Er zijn veel kringloopwinkels en weggeefwinkels, gerund door vrijwilligers. En een nogal bizarre: 'gewone'  mensen deponeren restanten van hun hamburgers of megacola's vaak niet in de afvalbakken op straat, maar zetten het er netjes bovenop. Makkelijker voor de zwerver.

Het Leger des Heils vervult hier, zo te zien aan het grote aantal vrachtauto's die ze hebben rondrijden, vast ook een goede rol in het dweilen-met-de-kraan-open ten behoeve van zwervers of gestrande mensen die nog wel een huis hebben. "Help iemand op de weg, naar herstel. Doneer je auto, camper of boot", is de montere schertsoproep van het Heilsleger achter op hun vrachtwagens (zie foto).

Er is nog een ander aspect dat een deelverklaring kan zijn voor de dak- en thuisloosheid: het verzet tegen de gevestigde orde. Deze regio is in Amerika het linkse bastion. Hier ontsproot (precies) vijftig jaar geleden de 'free speech movement', aan de universiteit van Berkeley; het studenteneetcafe midden op de campus is er naar genoemd. De Free Speech Movement was de emancipatiebeweging van iedereen die niet blank, man en middenklasse was: studentenprotesten die wereldwijd navolging kregen (en die bijvoorbeeld bij ons drie jaar later leidden tot de 'Maagdenhuisbezetting'), de feministische beweging, gelijke rechten voor zwarten. Dat heeft allemaal veel meer goeds teweggebracht dan ik in dit stukje kan opschrijven (hoewel het nog lang niet genoeg is). Maar keerzijde van de verzetsbewegingen is dat er toen, en nog steeds, ook mensen naar deze regio komen die persoonlijk niet sterk genoeg in hun schoenen staan om te beseffen dat ze linksom of rechtsom toch ook voor zichzelf moeten zorgen. Het straatbeeld in deze regio laat ook heel veel hippie-achtigen zien, van alle leeftijden en van vele afkomsten. Sommige van deze personen hebben het zo te zien materieel enorm goed voor elkaar, als ik afga op de dure auto's waar ze in rijden. Maar er zijn ook hippieachtigen die de weelde van vrijgevochtenheid niet voldoende kunnen dragen, geen ideeen of idealen lijken uit te stralen, wellicht vooral tegen heel veel fouts in de maatschappeij zijn maar eigenlijk nergens echt voor zijn, en qua uitstraling niet meer zover van de zwervers afzitten. Het kan zomaar een glijdende schaal zijn.

In de hippieste hippiewijk van San Francisco zag ik meerdere panden voor de opvang van zwerfjongeren. Ik hoop maar dat ze zoveel mogelijk van de kwetsbaarste would-be-hippe-wegloopjongeren weten op te vangen, met koffie, een boterham en een telefoontje naar hun hopelijke ouders. Ik hoop maar dat de man van veertig die nog op mijn netvlies staat, niet zal worden opgevolgd.