3. Vrijheid, Chinatown en Ai

Vandaag is een Chinadag in San Francisco: Chinatown en Ai Wei Wei. 

We lopen door de onafzienbaar grote Chinese wijk van SanFran (zo duiden locals de stad; 'Frisco' zeggen zeggen alleen toeristen) en het is gewoon volledig China, afgezien van de dollarprijzen bij de uitestalde waren. Als het meezit lukt het me deze keer om onderstaand foto's bij te voegen. Er komt een vraag bij me op die niet zozeer met de wijk zelf maar wel met de wereld te maken heeft: zouden de geintegreerde nazaten van de Chinese migranten nog een rol hebben in de verspreiding van Silicon-Valley- kennis naar China?! Als jij daar iets van weet of gedachten over hebt zie ik onderstaand graag je reactie!

Alcatraz is een rotseilandje op twee kilometer varen van Frisco, ik bedoel SanFran. Het is maar een paar decennia gevangeniseiland geweest, maar wel in een periode waarin dit land zwaar op de proef werd gesteld door maffiamacht. Al Capone achter de Alcatraanze tralies krijgen was dan ook een grote triomf voor de orde en het fatsoen. Overigens hadden het onfatsoen, of toevalspech, Al Capone al bijna volledig afgestraft toen hij gevangen kon worden genomen. Zijn hersenen waren ernstig aangetast door syfilis, hij was al geen schim meer van de gevreesde maffiabaas.

De gevangenis werd gesloten in de jaren zestig. Te weinig grote boeven meer die zo'n dure opsluitmethode vereisten: de gewone moordenaars waar de gevangenis steeds meer mee werd gevuld kon je ook adequaat bedienen met voordelerige bajessen. 

De avondrondleiding waar we aan deelnemen rept van heroisch onderdrukte ontsnappingspogingen en andere anekdotisch kleingoed. Maar mij raakt vooral de beklemmende ongereptheid van de benauwde betonnen kamertjes met de vuistdikke tralies waar de schurken levenslang werden ondergebracht. Een groeps-bijna-grafkist, waarbij de bewakers zorgden dat je niet doodging.

Die grafkelderbeklemming krijgt navrante betekenis vanuit de tentoonstelling die er toevallig juist nu is. In verschillende gevangenisdelen zijn installatiekunstwerken te zien en te horen van de dissidente Chinese kunstenaar Ai Wei Wei. Hij is de meest omstreden burger in China, geliefd en beroemd in het Westen, verguisd door de Chinese overheid en vast ook wel door de meeste Chinese burgers, voor zover zij in hun gecensureerde wereld kennis hebben kunnen nemen van het vrijheids-gedachtengoed van deze man. De Chinese overheid kan het zich niet permitteren om Ai Wei Wei te elimineren met moord of anonieme eeuwige opsluiting: zijn grote bekendheid in het Westen, vanuit zijn dissidentschap, biedt hem een bizarre vorm van diplomatieke bescherming tegen zijn eigen overheid. De overheid in China kan niet veel anders doen dan pappen en nathouden: een beetje pesten met drie maanden opsluiting, zoals vorig jaar, als een soort waarschuwing. En zijn paspoort intrekken. Ai Wei Wei is daardoor opgesloten in zijn eigen land, is in de ogen van de Chinese overheid  net zo gevaarlijk voor de orde van de natie als mafiiabaas Al Capone dat was voor Amerika.

Dat juist hier zo'n tentoonstelling van Ai Wei Wei is, is natuurlijk fantastisch. Tragi-komisch is dat Ai Wei Wei zelf dus niet hierheen mocht om de tentoonstelling in te richten, maar zijn assistenten uit zijn kunst-imperium wel. Wie is er vrij? Wie heeft controle over wie? Een kat- en muisspel van de universele massieve overheidsmacht en het lastige individu. De massieve macht zal uiteindelijk niet winnen: na Ai Wei Wei zullen er altijd weer anderen volgen. Het hoogst haalbare voor de Chinese overheid is om dit spel niet te verliezen, om in de loop van de tijd toch de teugels zoveel meer te laten varen dat ook het meest opstandige goedbedoelende individu voldoende ruimte ervaart voor zijn of haar eigenheid.

We hebben lang niet genoeg tijd om in de gelimiteerde bezoektijd naast de impressies van de reguliere Alcatraz-rondleiding ook nog alle Ai Wei Wei evenementen te bezoeken, helaas. Heel indrukwekkend vind ik de rij cellen die elk aan en andere vrijheidsstrijder ( of -groep) zijn gewijd. In elk van deze cellen staat een loodzware massiefstalen kruk waar je op kunt plaatsnemen om in je eentje te luisteren naar de zang, het gedicht, de toespraak, van de kunstenaar / vrijheidsstijder: Victo Jara, Pussy Riot, Martin Luther King, Fela Kuti, et cetera. In onderstaand linkje vind je alle geluidsfragmenten terug.

En morgen verlaat ik Thijs (die moet immers ook studeren, naast het rondleiden van zijn vader), en reis ik op mijn prima huurfiets naar Silicon Valley!

http://www.for-site.org/project/ai-weiwei-alcatraz-stay-tuned/

http://sanfrancisco.reislogger.nl/foto/alcatraz-ai-wei

http://sanfrancisco.reislogger.nl/foto/chinatown